Bošnjaci Kosova još čekaju na decentralizaciju u svojim sredinama

Na temelju Ahtisarijevog plana godinu i nekoliko dana kasnije Kosovo je proglasilo nezavisnost, odnosno po nešto izmijenjenoj i dopunjenoj verziji, na koji je Rusija uložila veto u Savjetu bezbjednosti UN, a Srbija odbila da ga prihvati, bez obzira na svoje redovno aktivno učešće u pregovorima i izradi tog dokumenta u Beču, između ostalog, zbog preporuke Ahtisarija da Kosovo dobije nadgledanu nezavisnost.

Da se podsjetimo da je potpisnik ovih redova poslije prve prezentacije Plana g. Ahtisarija u medijima na bosanskom i albanskom jeziku reagirao tekstom pod naslovom „Bošnjaka Kosova nema u Planu Martija Ahtisarija“. Bilo je naravno i drugih reagiranja od strane bošnjačkih političkih predstavnika i NVO sektora.

U međuvremenu je, prije konačne verzije prijedloga, nekim popravkama g. Ahtisari prihvatio i jednu krupniju izmjenu u korist kosovskih nevećinskih zajednica – a ona se odnosila na upisivanje turskog, bosanskog i romskog jezika u Ustav Republike Kosovo, u članu 5, koji se priznaju kao službeni ili jezici u upotrebi na lokalnim nivoima gdje u određenom procentu (pet ili tri) žive ove zajednice.

Također, jasno se sjećam oficijelnog razgovora o zadnjoj verziji ovog međunarodnog dokumenta o Kosovu, na skupu jednog broja Bošnjaka i Turaka u prostoriji DSB-Vakat u Prizrenu, gdje sam bio pozvan u ime NVO-a, sa šeficom Kancelarije USA, g. Tinom Kajdanov, odnosno njenog odgovora – da je svjesna naših primjedbi oko decentralizacije, ali da je upisivanje nevećinskih jezika maksimum koji je Ahtisari prihvatio, između drugih bošnjačkih i turskih zahtjeva.

Neistrajavanje u zahtjevu i objektivne okolnosti

Riječ je, dakle, bila (i umnogome ostala) o neupisivanju u Ahtisarijev plan i obavezujuće odredbe za kosovske vlasti i međunarodnog predstavnika o zasebnim opštinama u tri regije sa (tada) apsolutnom ili relativnom bošnjačkom većinom: Rečanima (regija Župa), naseljem Vitomirica kod Peći i Dragašom (regija Gora).

Nažalost, samo postojeća uopštena odredba u Ahtisarijevom planu da Vlada Kosova stupa u pregovore sa predstavnicima drugih zajednica i oko njihovih zahtjeva za decentralizacijom, nije bila dovoljna da je Vlada Kosova, niti pak predstavnik međunarodne zajednice uzmu kao obavezu, bez obzira što su u međuvremenu predstavnici Bošnjaka redovno tražili pokretanje decentralizacije.

Možda je odgovor na dilemu oko te odredbe dao g. Piter Fejt, međunarodni predstavnik na Kosovu, prilikom svoje pozdravne posjete Rečanima uoči gašenja te institucije, prije pet godina, na postavljeno pitanje o nepokretanju decentralizacije i za bošnjačke opštine. kao što je to u međuvremenu učinjeno za nekoliko srpskih, kazavši: „Ja sam bio ovdje da sprovedem Plan Ahtisarija, a bošnjačke opštine nisu bile spomenute u njemu.“

Dakle, dolazimo do prvog propusta koji su učinili tadašnji bošnjački predstavnici i pored napismeno izražene volje svog naroda, NVO sektora, intelektualaca i medija, u dva usvojena dokumenta (od ondašnje dvije grupacije bošnjačkih predstavnika), Deklaraciji i Platformi, uoči pregovora u Beču. U oba ta dokumenta jedan od glavnih zahtjeva je bio vezan za spomenuto formiranje bošnjačkih opština!

Naime, još uvijek nije jasno – gdje su uopšte završili ti pisani bošnjački zahtjevi! Dok je, manje-više, proteklih godina za bošnjačku većinu bio neprihvatljiv pokušaj traženja „isprike“ u pojašnjavanju pristajanja ondašnjih većinskih bošnjačkih predstavnika na navodni prijedlog od tadašnjih (umnogome i sadašnjih) albanskih političara – da se pitanje bošnjačkih opština ostavi van Plana, tj. da se to riješi u nezavisnom Kosovu. 

Cijeli tekst u Preporodu od 15. februara