Gračanica/Visoko: Medžlis sa dvanaest džemata

Prošlu godinu posebno obilježile aktivnosti na edukaciji žena i podizanju edukativno-poslovne zgrade Medžlisa

Prema relevantnim statističkim podacima u Bosni i Hercegovini ima petnaestak Gračanica, a jedna od njih je i općinsko središte u Tuzlanskom kantonu. Svaka od njih ima neku od svojih prepoznatljivosti. Gračanica kod Visokog poznata je po sjedištu Medžlisa Islamske zajednice za 12 džemata koja se prostiru na teritoriji visočke, brezanske, kakanjske i vareške općine. Sjedište Medžlisa, ranije Odbora IZ ona je bila i decenijama prije agresije na BiH, a prije 25 godina u Gračanici je, na lokalitetu Čajangrada, udaren temelj Medresi Osman ef. Redžović koja je za minulih četvrt stoljeća izrasla u respektabilnu srednjoškolsku ustanovu i svojom građevinskom ansamblejom postala najistaknutijim i za oko najljepšim detaljem čitave gračaničke doline. U mezarju gračaničke džamije nekoliko izuzetnih alima iz srednje Bosne među kojima i šejh hafiz Mustafa ef. Mujić koji je najveći dio svog radnog angažmana imao u Paležu kod Kiseljaka. Na ovom području živi i hafiz Zilko ef. Žolja, muderris Medrese u penziji i poznati kaligraf čiji je krasnopis utkan i na mnogim nišanima ovdašnjih i drugih mezaristana.

Akcenat na nastavku radova na edukativno-poslovnoj zgradi Medžlisa

 Putnik namjernik će u samom centru Gračanice, na desnoj strani putnog pravca Visoko – Breza, uočiti jednu kuću u izgradnji. Dva sprata su podignuta, a čeka se nastavak radova. To je edukativno-poslovna zgrada koja je će kad bude završena značiti jedno novo poglavlje u radu Medžlisa. O ovom građevinskom poduhvatu predsjednik Medžlisa Mehmed ef. Smajlović kaže: „Cilj nam je da ukrovimo naš edukativno-poslovni centar. Ostalo je još jedan sprat da se izida i uradi krovna konstrukcija. Mi smo mali medžlis, a do sada nismo imali ni strateškog donatora koji bi uložio sredstva da se zgrada završi. Baziramo se na priloge naših džematlija i naših privrednika, priloge i ono što smo mogli izdvojiti iz našeg budžeta. Do sada je uloženo preko 200.000 KM. Urađeno je kako treba. Naša je deviza nek se radi kako valja makar to i duže trajalo. Svaka pomoć za nastavak gradnje zgrade dobro će nam doći. Medžlis je dao doprinos i kod izgradnje Medrese. Dosta naših akcija smo odgađali da ne bismo ugrozili izgradnju Medrese. I nama je prioritet bila Medresa.“

Predsjednik Smajlović je, uzgred, istakao da su uradili infrastrukturu i u džematima. Nemaju niti jednog zaseoka, a da u njemu nema mesdžid i drugi prateći objekti za vjerski sadržaj. Uredili su i mezaristane. Imaju još nekih dorađivanja na nekim objektima u džematima. Uspjeli su sačuvati stare objekte. U Podvincima je izgrađena nova džamija. Usprkos činjenici da im stara džamija nije trebala oni su je uredili i ona će imati svoje sadržaje. Džamija se zove Djevojačka džamija.

Dvadeset pet punktova mektebske pouke

Medžlis ima 12 džemata, 15 džamija, 25 punktova mektebske pouke. Zanimljivo je da se njegov rad u 95 procenata finansira od članarine koja je centralizovana. Kad je u pitanju mektebska nastava njihovi učenici, u takmičenjima na nivou Muftijstva, redovno osvajaju treće ili četvrto mjesto, što zorno govori o kvalitetu mektebske nastave. Glavni imam Medžlisa Senahid ef. Uzunović, svršenik Al-Azhara o aktivnostima u džematima kaže: „Imao sam sudbinu da u džematu Poriječani naslijedim velikog imama rahmetli Šefika ef. Beganovića. Nije bilo lahko njega zamijeniti u džematu. Bio je to veliki izazov za mene. Isto tako, valjalo je poslije sjajnog Midhata ef. Čakalovića preuzeti amanet glavnog imama. S jedne strane je bilo olakšanje naslijediti takve prethodnike, a s druge strane bila je to dodatna obaveza da se nastavi u istom ritmu. Nastojimo da unaprijedimo rad Medžlisa. A, to možemo kroz nove kvalitetne sadržaje. U posljednje vrijeme, uz ispunjavanje svih redovnih aktivnosti, akcenat smo stavili na razvoj ženskog dijela džemata gdje su angažirane naše muallime. Tako smo u prošloj godini imali preko stotinu žena koje su završile kur’ansko pismo. Napomenimo da je ženski aktivizam vodila Selvedina Rezaković, a omladinu Nasir ef. Bučuk. U novembru prošle godine pokrenuta je škola hifza koju vode hafiz Zijad ef. Dervić i hafiz Senad ef. Ganić, a u koju je uključeno 32 polaznika.“

Tri glavna imama na jednom mjestu

 Posebno je bila zanimljiva kahva sa trojicom glavnih imama Medžlisa. Uz aktuelnog Senahida ef. Uzunovića bili su Mirsad ef. Mahmutović, danas u penziji, i Midhat ef. Čakalović, profesor islamske vjeronauke u visočkoj gimnaziji.

Prisjećajući se vremena kad je bio imam gračaničke džamije i vjerskoprosvjetni referent Odbora, danas medžlisa, Mirsad ef. Mahmutović kaže: „U Gračanicu sam došao 1986., odmah po završetku studija. Bio sam prvi imam u novoj džamiji. Tu sam ostao do 1994. godine. Potom sam profesionalno otišao u Armiju R BiH i ostao do 1996. godine. U moje vrijeme vjeronauka se održavala pet dana u sedmici. Uporedo sam bio i vjerskoprosvjetni referent (glavni imam) Odbora (Medžlisa). Zatekao sam jednu grupu ljudi koji su bili toliko edukovani da su mogli predvoditi džemat. Rekli su mi da su oni bili učenici Osmana ef. Redžovića, po kome ovdašnja medresa nosi ime. 1992. pokrenuli smo kurs islama u prostorijama Medžlisa i džamiji. Mene iritira kad kažu da je Medresa nikla s ledine, a ona je nastala u prostorijama Medžlisa. Bogu hvala da se Džemal ef. Salihspahić našao u to vrijeme tu i maksimalno se posvetio Medresi. Tadašnji predsjednik Ševko Bešlagić je svojim autom razvozio učenike.“

U razgovor se uključuje i Midhat ef. Čakalović: „Nakon odlaska Mustafe ef. Hadžića prihvatio sam ponuđenu funkciju glavnog imama na pola godine, a budući da sam radio u visočkoj gimnaziji, na funkciji vd. glavnog imama ostao sam 16 godina. Kad pogledam retrospektivu rada Medžlisa godine ponosan sam na to šta se sa ograničenim sredstvima uradilo. Svaki zaselak je izgradio makar mesdžid. Nekoliko džamija je, također, podignuto i obnovljeno.“

Pridružio nam se i Emir Bešlagić, vlasnik firme Nerc Bešlagić, jedan od biznismena i hizmećara medžlisa IZ iz Visokog i Gračanice kod Visokog. “Ja sam član MIZ Visoko, a moj babo bio je predsjednik MIZ Gračanica. Pripadam i jednom, i drugom medžlisu. Kopat ću se u rodnoj Smršnici koja pripada ovom Medžlisu“, kazao je Bešlagić.

Bištrani, Bogošići i Buzići

Džematu Bištrani pripadaju naseljena mjesta Seoce, Bijelo Polje, Mali Trnovci, Prhovo i Bištrani. Prostire se na području općina Visoko i Kakanj. Ima 250 domaćinstava. Do 1968. godine pripadao je džematu Kraljeva Sutjeska. Džamija je prvi put sagrađena 1932., renovirana 1962., a iznova sagrađena 2007. godine. Mektebi postoje u Seocu, Bijelom Polju i Malim Trnovcima. Imamsku dužnost obavlja Muris ef. Hadžić, a prije njega imami su bili: Mustafa ef. Begovac, Hasan ef. Česa, Salih ef. Lopo, hfz.Špiljak, Hajrudin ef. Lopo, Muhamed ef. Lopo, Ibrahim ef. Hadžić, Edib ef. Alispahić, Mirsad ef. Sudžuka i Saudin ef. Lopo.

Džemat Bogušiće čini i naselje Rijeka. Džemat se nalazi na lokalnom putu Visoko - Podvinci. Ima oko 100 domaćinstava. U džematu se nalazi mekteb sagrađen 1968. godine. U njemu se mektebska nastava obavlja dva puta heftično koju predaje muallima Namira Kaljun. Aktuelni imam je Adnan ef. Karamustafić. U džematu su imamsku dužnost obavljali: Ahmed ef. Lemeš, Ekrem ef. Kaplan, Emin ef. Salispahić, Ibrahim ef. Muslija, Ahmed ef. Agić, Džemal ef. Hasandić, Rešad ef. Omerhodžić Ibrahim ef. Suša, Muharem ef. Sijerčić i Sakib ef. Osmanbegović.

Džemat Buzići čine naselja Dolovi, Buzići i Upovac. Ima oko 250 domaćinstava. Džamija je sagrađena 1968. godine. Do te godine džemat je bio u sastavu džemata Dobrinje. Mektebska nastava se odvija tri dana u Buzićima i dva dana u Upovcu. Imam je Raif ef. Tašaković. Imamsku dužnost u ovom džematu obavljali su i: Osman ef. Hadžić, Asim ef. Zvekić, Muharem ef. Poturović i Pašo ef. Fetić. Poznati alimi iz ovog džemata su hafiz Hasan ef. Smailagić i hafiz Mehmed ef. Mulić. U džamiji se obavlja beš vakat, džuma i bajram namazi, a u mektebu Upovac noćni vaktovi.

Dobrinje, Gračanica i Podvinci

Džemat Dobrinje se nalazi na lokalnom putu Visoko – Kakanj, a čine ga mjesta Grab, Zilići i Dobrinje. Džemat broji 102 domaćinstva.U džematu se nalaze nova i stara džamija. Nova je sagrađena 2000. godine, a temeljna rekonstrukcija Stare džamije urađena je 2005.godine. Nema pisanih tragova o tome kada je sagrađena Stara džamija. Ovo naselje se spominje još u sidžilima sarajevskog mule 1566. godine kao muslimansko naselje. Džemat predvodi Mufid ef. Fazlić, a prethodni imami bili su Salih ef. Uzunović, Osman ef. Hadžić, Ibrahim ef. Hadžić, Muharem ef. Poturović i Mehmedalija ef. Amidžić.

Gračanici pripadaju sela i zaseoci: Loznik, Tramošnjik, Malo Čajno, Veliko Čajno, Troholje-Sige, Polje. Džemat ima 500 domaćinstava. Džamija je prvi put sagrađena 1763., a nova, postojeća džamija 1986. godine. Djelomično je oštećena u posljednjoj agresiji na BiH 1992/95. godine. Mektebi postoje u Tramošnjiku, Sigama (izgrađen 2007.), Velikom Čajnu (na mjestu starog mekteba izgrađen novi 2007.), te zgrada Medrese Osman ef. Redžović. Mektebska nastava sa po dva dana odvija se u Gračanici i Velikom Čajnu. Prije sadašnjeg imama mr. Sameda ef. Imamovića u džematu su službovali i Salih ef. Semić, Hamid ef. Herenda, Salih ef. Trako, Osman ef. Kaplan, hafiz Emin ef. Vejsilovski, Nurija ef. Sikirić, Mirsad ef. Mahmutović i Adem ef. Uzunović.

U džemat Podvinci spadaju naseljena mjesta Kokoščići, Bukovik, Piromani, Donji Podvinci, Petrovići, Zukani, Centar, Malkoč, Spahići, Sarajlije i Kaljuni. Džemat se nalazi na području općina Visoko i Vareš, a ima 350 domaćinstava. U džematu se nalaze Stara ili Djevojačka i Nova džamija. Djevojačka džamija sagrađena je 1912. godine na temeljima dotadašnje drvene džamije koja je podignuta 1702. godine. U džematu postoji i imamski stan, mekteb na Kokoščićima, 5 mezarja, dva turbeta. Mektebska nastava se odvija po dva dana u Podvincima i Kokoščićima. U džematu se nalaze dva turbeta. Turbe Šejh Feruha ili kako ga mještani zovu Malkoč-begovo i Arapovac. Jedan od najpoznatijih alima iz ovog džemata bio je rahmetli Sulejman ef. Fišek. Aktuelni imam je Adnan ef. Karamustafić, koji, ujedno, obavlja i dužnost sekretara Medžlisa.

Poriječani, Slapna Gora i Smršnica

Podvinje, Gornji Poriječani, Grđevac, Poklečići, Zagornica, Skoparnovići, Brdo čine džemat Poriječane. Ima 500 domaćinstava. U džematu se nalazi džamija koja je prema pisanim dokumentima sagrađena 1830. godine. Mektebi postoje u Podvinju, Gornjim Poriječanima i Grđevcu. U sklopu džemata je 8 mezarja i 25 njiva. Mektebska nastava se odvija u Poriječanima, Podvinju, Gornjim Poriječanima i Grđevcu. Dosadašnji imam u džematu bili su: Halil ef. Hakulija, Hasan ef. Buza, Mustafa ef. Hajrić, Mehmed ef. Porča, hafiz Hasan ef. Smailagić, Muhamed ef. Ganić, Ekrem ef. Mujezinović, Jusuf ef. Trgo, Ahmed ef. Kadrić, Rasim ef. Šabanović, Hikmet ef. Hajrić, Besim ef. Vejsilovski i Šefik ef. Beganović. Aktuelni imam je Senahid ef. Uzunović. Poznati alimi ovog kraja su Hazim ef. Šabanović i Abdulah ef. Ganić. Sadašnji imam je Senahid ef. Uzunović.

U džemat Slapna Gora spadaju i sela Stubla, Lendići, Odžak i Brdo. Po broju domaćinstava spada među manje džemate Medžlisa. Džamija je sagrađena 1981. godine. Uz džamiju i njene prateće objekte vakufsku imovinu džemata čine i imamski stan, 4 mezarja i nekoliko parcela - njiva. U džamiji se obavljaju džuma namaz, noćni namazi, bajram i teravih namazi. Dosadašnji imami u džematu su bili: Salih ef. Mulahasanović, Adem ef. Uzunović, Muharem ef. Šabić, Ibrahim ef. Muslija, Nihad ef. Alihodžić, Rašid ef. Smaka, Saudin ef. Lopo, Izet ef. Bašić, Mehmedalija ef. Amidžić. Aktuelni imam je Mufid ef. Fazlić.

Džematu Smršnica pripadaju Gornja i Donja Smršnica. Džemat broji oko 100 domaćinstava. U njemu se nalaze dva mekteba U Gornjoj Smršnici - izgrađen 1935. godine, džematlije su 1975. godine isti porušili i na istom mjestu sagradili novi mekteb od tvrdog materijala. U Donjoj Smršnici je izgrađen 1992.godine. U mektebima se obavljaju noćni vaktovi. Mektebska nastava se odvija dva dana u mektebu Gornja Smršnica. Među poznate alime ovog džemata spadaju Osman ef. Redžović i prof. Salih ef. Trako. Dosadašnji imami u džematu su: Salih ef. Semić, Mustafa ef. Kaplan, Rasim ef. Husić, hafiz Zilko ef. Žolja, Ibrahim ef. Muslija, Muharem ef. Poturović, Mehmed ef. Smajlović, Salko ef. Salispahić i Adem ef. Uzunović. Sadašnji imam je Nasir ef. Bučuk.

Veliki Trnovci, Vijesolići i Uvorići

U džemat Veliki Trnovci spadaju zaseoci i sela Šošnje, Dolovi, Lučići, Bare, Lukovo Brdo i Veliki Trnovci. Prostire se na teritoriji visočke i kakanjske općine. Džemat broji 230 domaćinstava. Do 1956.godine bio je u sastavu Kraljeve Sutjeske. Džamija je sagrađena 1956. godine, a nova džamija 1999. godine. Mektebi postoje u Šošnjima, Dolovima i Barama. Mektebska nastava se održava u Velikim Trnovcima, Šošnjima i Dolovima. Sadašnji imam je Nedžad ef. Selimović.

Vijesolići je džemat čija sela Prhinje, Kolovaj, Košare, Jasike i Vijesolići pripadaju brezanskoj općini. Ukupno ima 300 domaćinstava. U džematu se nalazi džamija koja je sagrađena 1979. godine. Tu su i dva mekteba u Prhinju. Mektebska nastava se odvija u Vijesolićima i Prhinju. U mektebu Prhinje uoči petka i ponedjeljka održava se zikir nakšibendijskog tarikatskog reda. Dosadašnji imami u džematu su Omer ef. Smajić, Ahmed ef. Agić, Halim ef. Muslija, Muharem ef. Sijerčić, Sakib ef. Osmanbegović i Abdurahman ef. Zukan. Sadašnji imam je Elmedin ef. Telalović.

Od više sela ukomponiran je i džemat Uvorići. Uz Naslovno tu su i sela Kovačići, Šačići i Gornji Uvorići. Ima oko 260 domaćinstava. U džematu se nalazi džamija sa pratećim objektima. Postoje i mektebi Gornjim Uvorićima i Kovačićima. U mektebima se obavlja islamska pouka. Imamsku dužnost obavlja Nasir ef. Bučuk. Dosadašnji imami u džematu su Hakija ef. Lemeš, Arif ef. Lemeš, hafiz Muharem ef. Lemeš, Nesib ef. Uzunović, Salih ef. Rezaković, Omer ef. Hrnjić, hafiz Zilko ef. Žolja, Salko ef. Salihspahić, Mirsad ef. Sudžika i Emin ef. Salihspahić, te muallime Džakovac Enisa i Tulić Urfeta. Zanimljivo je da se vjerska pouka u Kovačićima do 1950. godine izvodila po kućama, a mualimi su bili: Salih Smajlović iz Kovčića, Hasandić Salih iz Tramošnjika i Alibegić Mujo zvani - Hodža Pašo – iz Kovačića.

Islamsku vjeronauku u ovdašnjim školama predaju Almasa Bećirović i Urfeta Tulić u OŠ Musa Ćazim Ćatić - Veliko Čajno, Fata Begić i Meliha Hindija u OŠ Mehmedalija Mak Dizdar - Dobrinje.

Kažimo na kraju da na području dvanaest džemata koji čine Medžlis IZ Gračanica/Visoko živi oko 12.000 stanovnika.