Mevlud kod Albanaca na Kosovu

Historija mevluda kod Albanaca

Hasan Kaleši ističe da se mevludi kod Albanaca nisu mogli organizirati prije XVIII stoljeća, jer je tek u XVIII stoljeću većinski dio albanskog stanovništva prihvatio islam. Nemamo neka saznanja da li se organiziralo učenje mevluda na teritorijama u kojima žive Albanci, koji su prihvatili vjeru islam prije negoli su albanski autori napisali mevlud na albanskom jeziku.

Prema Pirakuu, prvi mevlud na albanskom jeziku napisan je krajem XVIII stoljeća, odnosno u periodu buđenja nacionalog preporoda, od strane albanskog preporoditelja Hasana Zyko Kambera koji je poznat pod nazivom Mevludi Çam, napisan osmanskim pismom, a sadrži dvije poeme Lindja (život) i Miraxhi (miradž) Muhammeda, a.s.

Kako ističe Redžep Ziberi, kod Albanaca od vremena Hasana Zyko Kambera, pa do danas poznato je više od dvadeset zbirki mevluda. U nastavku ćemo nabrojati one zbirke koje se najviše koriste pa su i zbog toga doživjele i po nekoliko izdanja. Među njima su:

Mevlud hafiza Alija Rize Ulqinaku-Ulcinjanina (1853-1913.), prvi put je objavljen 1295. hidžretske godine, odnosno 1878. godine. Pisan je osmanskim pismom sa naslovom Terdžyme-i mevlud ala lisani arnaud. Ovaj mevlud je 1933. godine doživio ponovljeno izdanje, izdat na albanskom jeziku Mevludi Sherif. Nakon toga, ponovo je izdat 1970. godine i 1975. godine u Podgorici od strane Islamske zajednice;
Mevlud hafiza Alija Korća (1874-1957.), prvi put je objavljen 1900. godine, a u izvorima se navodi da je bio izdat na albanskom jeziku i to pod nazivom Mevludi Lindja e Pejgamberit (Mevlud rođenje Pejgambera). Imam Mehmet Tosuni navodi da je do 1950. godine bilo šest izdanja ovog mevluda, a ovo koje on nudi je sedmo.
Mevlud Tahira ef. Popova ili Mevlud dva Tahira, (Tahir ef. Popov iz Vučitrna i Tahir ef. Bošnjaku iz Đakovice). Ovaj mevlud je prvi put izdat 1905. godine u Istanbulu pod nazivom Mandhumet-ul-mevlud fi efdali mevxud bi lisani arnaut i to na osmanskom pismu. Šesto izdanje ovog mevluda se desilo 1967. godine u Ankari od strane Zejnullaha ibn Jasharija. S obzirom da se ovaj mevlud najviše koristi na Kosovu štampan je i na Kosovu i to još dva puta 1965. i 1984. godine na albanskom jeziku, a pod naslovom Mevlud.
Hafiz Ibrahim Dalliu (1878-1952.) je napisao mevlud pod nazivom E lemja dhe jeta e te madthit Muhammed, a.s., koji je izdat 1934. godine u 235 stranice. Ovo djelo opisuje historiju u poeziji, a opisuje Bitku na Bedru, Bitku na Uhudu, Sporazum na Hudejbiji, Bitku na Hunejnu, Hadždžu-l-veda i dr. Sadrži svega trideset poglavlja. Ponovljeno izdanje ovog mevluda se desilo 1992. godine od strane Islamskog centra Albanaca-Amerikanaca u New Yorku.