Deveti maj – dan herojstva i stradanja Mostara
Dok je Evropa 9. maja 1993. godine obilježavala Dan pobjede nad fašizmom i svoj Dan Evrope, u Mostaru je započela jedna od najtežih i najmračnijih epizoda u njegovoj novijoj historiji. U zoru tog dana, snage Hrvatskog vijeća odbrane (HVO) i Hrvatske vojske (HV) pokrenule su opšti napad na istočni Mostar, granatirajući civilne i vojne ciljeve iz svih raspoloživih sredstava.
Grad je bio pod opsadom, a putem radija emitovan je proglas HVO-a, kojim se pozivalo pripadnike Armije Republike Bosne i Hercegovine na predaju, dok se civilno stanovništvo bošnjačke nacionalnosti pozivalo da na svoje domove izvjese bijele čaršafe. U potpunom okruženju našli su se borci Armije RBiH, hiljade civila iz Mostara te prognanici iz cijele Hercegovine. Hiljade Bošnjaka tada su završile u logorima tzv. Herceg-Bosne, što je ostavilo duboke tragove u kolektivnom pamćenju naroda.
Posebno tragičan simbol tog napada bio je napad na Komandu 41. slavne brigade i 4. korpusa Armije RBiH, smještenu u zgradi „Vranica“. Nakon dvodnevnog herojskog otpora, 13 pripadnika brigade pokušalo je 10. maja izvršiti proboj iz opkoljene zgrade. Tom prilikom su zarobljeni od strane HVO-a, a njihovo zarobljavanje je zabilježeno kamerama i emitovano u izvještaju HTV-a koji je obišao svijet. Porodice ovih vojnika punih 15 godina tragale su za istinom, sve do 2008. godine kada su njihova tijela pronađena u sekundarnoj grobnici – jami Rimski bunar kod sela Goranci iznad Mostara. Ekshumacija je potvrdila da su bili mučeni i ubijeni u sjedištu Vojne policije HVO-a, a njihova tijela naknadno premještena kako bi se prikrili zločini. Zajednička dženaza i ukop za deset članova grupe "Vranica 93" obavljena je 9. maja 2008. godine.
U gotovo bezizlaznim uslovima, pod stalnom artiljerijskom vatrom i suočeni s daleko nadmoćnijim neprijateljem, malobrojni i slabo opremljeni borci Armije RBiH i MUP-a RBiH uspjeli su odbraniti Mostar – grad, narod i državu Bosnu i Hercegovinu.
Dva dana, dvije simbolike. Devetog maja 1995. godine, tačno dvije godine nakon početka napada, Bosna i Hercegovina je prvi put u svojoj historiji pozvana da učestvuje u vojnoj paradi u Parizu, povodom Dana pobjede nad fašizmom. Tim činom, Armija RBiH je dobila međunarodno priznanje za borbu koju je vodila u okviru vrijednosti antifašizma. Čast da ponese zastavu Bosne i Hercegovine pripala je legendarnom komandantu Semiru Drljeviću Lovcu, komandantu 41. mostarske slavne i viteške brigade.
Opsada Mostara, koja je počela 9. maja 1993, ostat će zabilježena kao jedna od najkrvavijih i najtragičnijih opsada jednog grada u savremenoj historiji Evrope, ali i kao primjer otpora, požrtvovanosti i borbe za slobodu, koju je vodila Armija RBiH, rame uz rame sa svojim narodom.
(Preporod.info)
