Ramazanski kviz 2024: Berlinski kongres

Uprava za vjerske poslove Rijaseta Islamske zajednice (IZ) u Bosni i Hercegovini će i ove godine u saradnji sa Media centrom Islamske zajednice organizirati Ramazanski kviz "Vjera i domovina".

Kviz će biti realiziran na portalu Preporod.info od 30. marta do 9. aprila 2024. godine. Tokom trajanja kviza na portalu Preporod.info svakodnevno će u 14.00 sati biti objavljivano jedno predavanje, koje će biti podijeljeno zvaničnoj Facebook stranici ovog portala.

Pravo učešća u ovom kvizu imaju osobe svih uzrasta, iz Bosne i Hercegovine i dijaspore, a finalni test koji će sadržavati 20 pitanja bit će održan posljednjeg dana ramazana, odnosno 9. aprila 2024. godine, u 14.00 sati.

Detaljno uputstvo dostupno ovdje. 

Berlinski kongres

Berlinski kongres održan je u ljeto 1878. (od 13. juna do 13. jula). Njegov glavni cilj bio je da revidira Sanstefanski mir kojim je završen rusko-osmanski rat 1877-1878. godine. Ovaj rat je, opet, vođen da bi Rusija zaštitila svoje pravoslavne štićenike na Balkanu – Bugarsku, Srbiju i Crnu Goru - koje su neuspješno vodile rat protiv Osmanske Turske 1876. Svi ovi ratovi protiv Osmanske države vođeni su s ciljem potiskivanja Osmanlija s Balkana.

Rusko-osmanski rat je bio devastirajući za Osmansku državu s obzirom na teritorijalne i demografske gubitke te je u tadašnjim osmanskim hronikama nazvan Küçük Kiyamet (“mali kraj svijeta”). Kao pobjednica u tom ratu, Rusija je diktirala uvjete u San Stefanu (Yeşilköy) u blizini Istanbula. Takvo rješenje bi poremetilo ravnotežu snaga u Evropi pa su evropske sile zatražile njegovu reviziju u Berlinu. Zato je sazvan kongres u ljeto 1878. godine.

Na kongresu su bile predstavljene sljedeće države: Velika Britanija, Austro-Ugarska, Francuska, Njemačka, Italija, Rusija i Osmanska država. Raspravama koje se tiču njihovih država prisustvovali su predstavnici Grčke, Rumunije, Srbije i Crne Gore. Osmansku državu su na kongresu predstavljali Alexander Karatheodori-paša, ministar javnih radova, Mehmed Ali-paša, feldmaršal osmanske vojske, i Sadullah Rami-paša, osmanski ambasador u Berlinu. Oni su kompetentno štitili interes Osmanske države ali se, kao i obično, prevaga dala situaciji na terenu i interesima evropskih sila.

Berlinski kongres je završen usvajanjem ugovora čiji se Čl. 25 odnosio na Bosnu i Hercegovinu (BiH). Taj član glasi:

"Provincija Bosna i Hercegovina će biti okupirana i upravljana od strane Austro-Ugarske. Vlada Austro-Ugarske ne želi da preuzme upravu Sandžaka Novi Pazar, koji se proteže između Srbije i Crne Gore na jugu a istočno do Mitrovice, te će tu osmanska administracija nastaviti da obavlja svoje dužnosti. Da bi osigurala održavanje novog političkog stanja kao i slobodu i sigurnost komunikacija, Austro-Ugarska ima pravo da drži garnizon i da ima vojne i trgovinske puteve u cijelom ovom dijelu starog Vilajeta Bosna. Vlade Austro-Ugarske i Turske obavezuju se da će se dogovoriti o detaljima."

Na osnovu ovog člana Berlinskog ugovora Austro-Ugarska je izvršila okupaciju BiH. Bošnjaci su, kao što je poznato, pružili oružani otpor okupaciji koji je trajao tri mjeseca. Okupacija je 1908. godine zamijenjena punim uključivanjem BiH u austrougarski državno-pravni sistem - aneksijom. Bošnjačka reakcija na austrougarsku upravu prošla je kroz faze oružanog otpora, iseljavanja u Tursku i postepenog prihvatanja austrougarske vlasti.

Austrougarska uprava u BiH je trajala četiri decenije. Za to vrijeme izvršene su važne promjene u bosanskohercegovačkom društvu. BiH je iz sfere osmansko-islamske civilizacije prešla u centralnoevropsku kulturnu sferu. Nova vlast je smatrala da u BiH vrši "kulturnu misiju" - prevođenje jednog tradicionalnog društva u novu kulturu. Zbog toga je razvijen i primjenjivan sveobuhvatni projekt modernizacije: ekonomije i infrastrukture, obrazovanja i kulture, javne administracije i politike.

Modernizacija u BiH započela je prije 1878. godine u okviru osmanskog Tanzimata (1839-1876) ali je do tada dala ograničene rezultate. Tanzimat je provođen s osloncem na islamski referentni okvir. Austrougarski projekt modernizacije vođen je s osloncem na centralnoevropski uzor. Izgrađen je sistem komunikacija, posebno željeznica, započela industrijalizacija, ubrzana urbanizacija, podignute su mnoge javne zgrade, formirana moderna Islamska zajednica te modernizirane islamske ustanove. Zbog činjenice da su u svom državno-pravnom okviru imali jedan muslimanski narod - Bošnjake - Austro-Ugari su zakonski priznali islam 1912. godine u Austriji a 1916. godine u Mađarskoj.

Iz današnje perspektive posmatrano, Berlinski kongres je za BiH otvorio vrata koja vode ka integraciji u Evropu. Iako je za Bošnjake austrougarska uprava na početku izazvala “kulturni šok”, ona je u kasnijem vremenu prihvaćena i u njenom okviru je postignut značajan razvoj. Ova uprava je, također, poštedjela Bošnjake u BiH tragičnog iskustva Balkanskih ratova 1912-1913, koji su pogodili druge muslimane na Balkanu. Gubitak osmanskih teritorija u Evropi i pomjeranje turske granice do Edirna, prouzrokovali su promjenu paradigme bošnjačkog vođstva. Ono se više nije oslanjalo na zaštitni okvir jedne carevine (Osmanske) nego druge multietničke imperije (Austro-Ugarske). Međutim, zbog izbijanja Velikog rata 1914-1918. godine i raspada carevina koji je uslijedio bilo je potrebno prilagoditi se novom okviru - južnoslovenskom.

(Preporod.info)