ISLAMSKA PUBLICISTIKA U ALBANIJI (1912. – 2017.)

Mediji su više od dva desetljeća zauzimali nezamjenljivo mjesto u društvenom životu. Važan dio u tom pogledu je zauzela dnevna ili periodična štampa, kao što su: dnevni list, te sedmična, kulturna, socijalna, znanstvena štampa, itd.

Važnu ulogu u albanskoj publicistici je, dakako, zauzela i islamska publicistika. Mi ćemo se ovdje ukratko osvrnuti samo na nekoliko informacija u vezi sa islamskom publicistikom u Albaniji od 1912. godine pa sve do danas.

Naše kratko publicističko putovanje ćemo početi s prvim dnevnim vjerskim listom na albanskom jeziku, nakon 1912. godine, za koji postoje podataci da je bio objavljivan u Skadru tokom 1913-1914. godine. Ovaj list pod nazivom “Seda i Milet” (Glas nacije) je bio nedjeljnik objavljivan na dva jezika, albanskom i turskom jezik. “Seda i Milet” prestaje sa štampanjem 1914. godine, njegov životni vijek je bio relativno kratak, ali njegov odjek je bio snažan, te je predstavljao početnu muslimansku publicistiku na albanskom jeziku.

Do malo kasnije, 1923. godine u Skadru će biti objavljivan časopis “Udha e s’ Vërtetës“ – „Put Istine”. Časopis je izašao samo u tri broja, oktobar-novembar-decembar 1923. godine i uređivao ga je hadži Kadri Priština. U istom mjesecu, oktobra 1923. godine, paralelno sa časopisom «Udha e s’ Vërtetës“ u Tirani je počeo izlaziti iz štampe i časopis “Zani i Naltë” koji nastavlja svoju publicističku djelatnost sve do mjeseca aprila 1939. godine, čiji je prvi urednik bio Shyqyri Myftiu (1923-1926), zatim, za kratko vrijeme njegovu ulogu preuzima Isa Domni (1927-1929), dok je posljednji urednik ovog prestižnog časopisa bio Haki Sharofi (1930-1939).

Časopis “Zani i Naltë” je prvi službeni časopis Muslimanske zajednice u Albaniji. Osnovan je 1923. godine, ubrzo nakon uspostavljanja institucije MZA-e, nakon prvog Albanskog muslimanskog kongresa.

Različiti istraživači, albanski i strani, islamske, a i druge vjeroispovijesti, sa monografijama, te povijesnim i kulturnim pregleima, kao i sa brojnim člancima i studijama, predstavljali su analize i zaključke, izražavajući zahvalnost za mnogostrani doprinos koji je časopis «Zani i Naltë” postigao u periodu od 1923-1939. godine.

Kasnije će časopis „Kultura Islame“ biti nasljednik časopisa „Zani i Naltë“. Počeo je sa objavljivanjem u septembru 1939. godine, te tako nastavio sve do februara 1946. godine. Ovaj mjesečnik je bio teološkog, književnog, naučnog i umjetničkog karaktera. Povijest izlaženja ovog časopisa je vrlo zanimljiva, jer se od Muslimanske zajednice u Albaniji zahtijeva da se ovaj časopis reformira, a novu odgovornost na sebe preuzimaju Sadik Bega i Sherif Putra, nekadašnji svršenici Medrese, a sada i rukovoditelji ove škole, te svo pedagoško osoblje ove vjersko-prosvjetne prestižne institucije.

Međutim, tokom 1946-1990. godine u Albaniji nije bilo službenih ili neslužbenih organa islamske štampe, nakon što je komunistički režim zabranio sve vrste štampe, ali zanimljivo je da, uprkos tome što je štampa bila zabranjena u Albaniji, islamska publicistika na albanskom jeziku će i dalje nastaviti svoju djelatnost u dijaspori.

Prvi albanski islamski časopis, nakon ovih turbulentnih godina komunističkog režima, bio je “Drita Islame”. Prvi broj je štampan 10. januara 1992. godine. Zbog ozbiljnog profesionalnog rada, ubrzo je ovaj časopis poprimio ključnu ulogu u prezentiranjuislamske misli, te glavnog izvora informacija za muslimane u Albaniji i šire.

“Drita Islame” je organ Muslimanske zajednice u Albaniji, neovisan od bilo kakvog političkog utjecaja. Njegova glavna svrha jeste prezentiranje islamske kulture, islamske vrijednosti i morala.

Prije pet godina, nakon nekoliko decenija prekida, Muslimanska zajednica u Albaniji rekonstituira časopis “Zani i Naltë” – naučni, periodični, tromjesečni časopis, izbacivši tako i svoje prvo normirano izdanje u mjesecu oktobru 2012. godine.