Odlučujući momenti - od referenduma do nezavisnosti

Referendum za nezavisnost Bosne i Hercegovine održan je na preporuku Arbitražne komisije međunarodne konferencije o Jugoslaviji, u završnoj fazi disolucije SFRJ. Arbitražna komisija, poznatija kao Badinterova komisija, prema svom predsjedniku, francuskom pravniku Robertu Badinteru, bila je arbitražna komisija koju je ustanovilo Vijeće ministara Evropske ekonomske zajednice 27. avgusta 1991. godine, a čija je zadaća bila da rješavanjem spornih pravnih pitanja pospješi mirno rješavanje krize u bivšoj Jugoslaviji.

Nalazi Badinterove komisije su bili ključni za proces priznavanja država koje su se razdružile iz Jugoslavije, navodi za radio BIR prof. dr. Ešref Kenan Rašidagić, profesor na predmetima Međunarodni odnosi i Evropske integracije na Fakultetu političkih nauka u Sarajevu.

"Ono što je komisija uradila je, pričitala je tada važeći ustav SFRJ iz 1974. godine u kojem je pisalo - parafraziram - da su republike zapravo suverene i da one osnivaju Jugoslaviju ulazeći u tu državnu zajednicu ulažući svoj državni suverenitet, te su slobodne samim tim se uvijek i razdružiti korištenjem odgovarajuće pravne procedure. Znači, Jugoslavija nema izvorni suverenitet. Izvorni suverenitet je na njenim komponentama, republikama, koje su se udružile, napravile tu državu, i samim tim su slobodne razdružiti se. To je bilo ključno. Iz pravne vizure put za priznavanje je bio otvoren" - podsjeća dr. Rašidagić.

99,7% glasalo za nezavisnost, 0,3% protiv te odluke

 Referendum je održan je 29. februara i 1. marta, a označavao je opredjeljivanje građana ka budućnosti zemlje.

Punoljetni građani Socijalističke republike Bosne i Hercegovine glasali su o nezavisnosti Bosne i Hercegovine na referendumu na kojem je jedino pitanje bilo:

- Jeste li za suverenu i nezavisnu Bosnu i Hercegovinu, državu ravnopravnih građana, naroda Bosne i Hercegovine - Muslimana, Srba, Hrvata i pripadnika drugih naroda koji u njoj žive?

Nezavisnost su snažno podržali uglavnom Bošnjaci i bosanski Hrvati, dok je veći broj bosanskih Srba bojkotovao referendum usljed poziva SDS-a da Srbi ne glasaju na referendumu. Referendumu je pristupilo ukupno 2.073.568 glasača što je predstavljalo izlaznost od 63,6%.

Od ukupno izašlih na glasanje njih 99,7% je glasalo za nezavisnost, a 0,3% protiv te odluke.

Rezultati referenduma su prihvaćeni 6. marta iste godine u Parlamentu Bosne i Hercegovine.

Zanimljivo je da administracija SAD-a nije priznala Hrvatsku i Sloveniju, iako je to mogla od 15. januara, kada je Evropska komisija rekla da su oni ispunili sve uslove. Čekali su rezultate za BiH. I onda su 7. aprila SAD priznale Bosnu i Hercegovinu, Hrvatsku i Sloveniju u istom danu.

Državni praznik 1.mart

Ukaz o proglašenju zakona kojim se 1. mart proglašava Danom nezavisnosti Bosne i Hercegovine i državnim praznikom potpisao je predsjednik Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine Alija Izetbegović 6. marta 1995. godine, neposredno nakon okončanja krvave agresije i tačno tri godine nakon što je Republička izborna komisija Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine potvrdila rezultate referenduma o određivanju statusa Bosne i Hercegovine.

Prethodno je Zakon o 1. martu donijela Skupština Republike Bosne i Hercegovine, 28. februara 1995. godine.

Dan nezavisnosti je proslavljen po prvi put 7. aprila 1995. godine.

Radio BIR