Uloga ruskih dobrovoljaca u agresiji na BiH
Međutim, u ovim ratovima učestovali su brojni dobrovoljci i plaćenici iz evropskih zemalja, posebno iz zemalja sa većinskim pravoslavnim stanovništvom. Broj ovih posljednih procjenuje se između 529 i 614 porijeklom iz Rusije, Grčke, Rumunije i drugih zemalja. Njih oko pedeset je poginulo. U ovom radu će biti riječi o ruskim i grčkim dobrovoljcima. Treba napomenuti da je literatura u vezi sa ovom temom veoma skromna i nedostupna.
Ruski dobrovoljci
Prvi ruski dobrovoljci pojavili su se u Hrvatskoj na samom početku rata.To su većinom bili ljudi koje je rat zatekao u Jugoslaviji. Zanimljivo je to da se ista stvar dogodila u Drugom svjetskom ratu, kada je ruska emigracija u Srbiji zajedno s vladom Milana Nedića formirala Ruski korpus. Prva grupa dobrovoljaca iz Moskve, Kazahstana i s Urala uključila se u redove Vojske Republike srpske krajine i u Arkanove „Tigrove“.
Otuda se na početku agresije na Bosnu 10-15 ruskih dobrovoljaca prebacilo u Bosnu i uključilo u paravojnu formaciju JNA “Beli Orlovi” čiji je komadant bio Dragoslav Bokan.
Krajem ljeta 1992. godine vodstvo Jugoslavije i samozvane Srpske Republike u Bosni i Herecegovini vidjeli su da će rat u Bosni potrajati te su odlučili da izdvoje više sredstava za organizaciju dolaska ruskih dobrovoljaca. Prve dobrovoljce u ovoj organizovanoj skupini činili su Kozaci. Organizator njihovog puta, smještaja i raspodjele bio je Jaroslav Jastrebov i najvjerovatnije jugoslovenske specijalne službe. Prema jednom dobrovoljcu, oni su u Rusiji dobivali pasoše pa su kao turisti išli do Beograda, gdje su bili smješteni u hotel a zatim prebačeni u Istočnu Bosnu. Prvi Ruski dobrovoljački odred formiran je u Trebinju u septembru 1992. godine. Komadant ovog odreda bio je Valery Vlasenko. Ovaj odred trajao je do kraja novembra 1992. godine. Drugi ruski dobrovoljački odred formiran je 30. novembra 1992. godine u Višegradu. Ovaj odred bio je u sastavu Višegradske brigade Vojske RS. Ovaj se odred zvao „Carski vukovi“ i komadant im je bio Alexandar Makharev zvani „As“. Za ovaj odred je vezana bitka za Zaglavku. Naime, u decembru 1992. godine Prva višegradska brigada Armije BiH izvršila je napad na rejon Zaglavka, koji je bio poznato uporište VRS. Tad ovaj odred biva napušten od strane saboraca - Srba i okružen od strane Armije BiH, kada ih je mali broj preživio.
Drugog januara 1993. godine stigla je u Višegrad grupa od oko pedeset Kozaka iz Rotovske oblasti, Povoložja i Moskve. Njihov komadant je bio Alexandar Zagrebov. Ruski dobrovoljci se tada koriste kao jurišne jedinice na Goražde i druge slobodne teritorije na Drini. Nakon što je Zagrebov ranjen, na čelo kozačke jedinice dolazi Genadij Kotov, koji je poginuo u februaru 1993. godine kod Višegrada. Krajem februara dolaze novi dobrovoljci i u martu 1993. godine zajedno sa Prvim kozačkim polueskadronom formiraju Drugi objedinjeni ruski dobrovoljački odred, u čijem sastavu je bilo oko 35 ljudi. Ovaj odred je učestovao u borbama oko Višegrada i ponovnom zauzimanju rejona Zaglavak, a raspao se u oktobru 1993. godine. Njegova zastava je predata u Muzej Ruske pravoslavne crkve u Beogradu. U samom gradu ima spomen ploča koja je posvećena dobrovoljcima koji su se „borili za Srbiju“. Veliki broj ruskih dobrovoljaca u potrazi za „akcijom“ odlazi u Sarajevo, odnosno na liniju fronta Jevrejsko groblje.
Tamo se formira Treći ruski dobrovoljački odred na čelu sa komandantom Alexandrom Škrabovom. Ovaj odred je brojao oko 60-80 ljudi i prošao je kroz goraždansko i olovsko ratište. Treći RDO je prestao da postoji uoči 1994. godine, kada im je komadant Škrabov poginuo. Nakon raspada ovog odreda jedan manji odred je formiran na Dobrinji i postojao je sve do marta 1994. godine.
U jesen 1995. godine VRS je pokušala posljednju ofanzivu u središnjoj Bosni, odnosno Nišićkoj visoravni. Skoro svi Rusi sa Dobrinje i iz ostalih jedinica VRS uključili su se u jedinicu „ Beli vukovi“ Srđana Kneževića. Njihova baza je bila u Olimpijskom centru „Jahorina“ i oni su sudjelovali u svim važnijim operacijama VRS. U ovoj jedinici pored Rusa bilo je i Grka, Bugara, Rumuna itd. Najveći broj poginulih ruskih dobrovoljaca je ukopan na groblju u selu Donji Milići kod Sarajeva i u Višegradu. Danas postoji spomen ploča u Bileći posvećena palim ruskim dobrovoljcima koji su najvjerovatnije bili pripadnici Prvog RDO.
A u gradiću Očakovo kod Moskve formirana je Nacionalna unija dobrovoljaca Republike Srpske. Tamo veterani ovog rata održavaju nedjeljnu školu za maloljetnu djecu gdje ih uče borilačkim vještinama, pravoslavnoj historiji te praktičnim vojni predmetima. Dana 28. decembra 2002. godine u gradiću Očakovo održana je vojno-taktička manifestacija pod nazivom „Zaglavak-92“ u kojem su polaznici ove nedjeljne škole oživjeli scenario bitke iz okoline Višegrada. Godine 1999. komesar Haškog tribunala Vanesa Le Roa zatražila je od ruske vlade da se Tribunalu izruče ruski dobrovoljci koji su učestovali u agresiji na Republiku BiH na osnovu sumnje da su počinili ratni zločin kazavši da imaju dovoljno dokaza da ih optuže. Do danas, iz nepoznatih razloga ni jedan od njih nije izručen.
Objavljeno u printanom izdanju
