Bosanski muslimani vezani za evropski kulturološki kontigent

U razgovoru za AA je govorio o knjizi ali i o utjecaju Islama na pravnu kulturu u Evropi.

“Govoriti o historijskim procesima u Evropi znači govoriti i o historiji islama u Evropi. To je prosto nemoguće izostaviti. Isključiti iz historijskih tokova ‘jednog saputnika’, bilo bi potpuno neozbiljno. Kada govorimo o savremenoj Evropi kao političkom toponimu, a čije granice se danas prostiru do istoka Ukrajine, uvriježeno je mišljenje da se podrazumijeva: civilizacijski napredak, životna i materijalna sigurnost, modernost, red, rad, društvena odgovornost, pravna jednakost, solidarnost, demokratičnost, politička stabilnost, i tako dalje. Dakle, misli se na pozitivne vrijednosti jednog savremenog društva. Islam u svojoj nepatvorenoj, izvornoj, esencijalnoj, teološkoj i političkoj misli nikada nije bio protiv ovih društvenih vrijednosti na koje nas Evropa ili Evropska unija asocira. Naprotiv, islam je cjeokupnim svojim naukom okrenut ka dobrobiti društva”, rekao je Baščelić.

Naglasio je kako Evropa kroz Evropsku uniju nastoji da pravnim formulacijama uvaži, integriše i homogenizira sve pozitivne društvene vrijednosti evropskog društva od historijskih, kulturnih, ekonomskih, nacionalnih, pravnih, političkih pa sve do religijskih.

“Evropa je još uvijek u procesu ujedinjenja i sve što joj u tom procesu može pomoći ona prihvata. Evropska unija prihvata i muslimane i islam na osnovu vlastitih principa humanizma na koje se obavezala kao i sve druge ideje koje evropskom društvu donose korist. Političkog ekstremizma, radikalizma, islamofobije i kriminala raznih oblika je bilo u historiji Evrope, istina u različitim vremenskim intervalima i sa neujednačenim intezitetom. Danas su to nus pojave globalizacijskih kretanja, modernog, slobodnog i demokratskog društva i treba samo učiti kako se s tim nositi. Više sam iznenađen inertnošću muslimana na pozitivne procese u Evropskoj uniji koji znače i njihovu budućnost u Evropi. Brojna su pitanja koja muslimani u Evropi sami moraju rješavati, jer participiraju u demokratskom civilnom društvu a ne u režimskom, klasnom ili plemenskom savezu. Ono što posebno zabrinjava je da današnja naučna i istraživačka nezainteresovanost muslimana nije u duhu progresivnosti učenja islama”, mišljenja je Baščelić.

Prema njegovom mišljenju, dva ključna pitanja u historiji Evrope odredila su njenu noviju historiju, a to su, kako kaže, humanistički pokreti i liberalna demokratija.

“To su dvije odrednice na kojima bismo mogli da posmatramo multikulturalnost Evrope. I u prvom i drugom pitanju islam je imao veliku ulogu. Kao preteča humanističkim pokretima u Evropi islam je kroz svoj svjetovni i teološki nauk pomogao evropskom društvu da se oslobodi dogmatskih i političkih stega Srednjeg vijeka. A kao pravedna, pravna, moralna, socijalna i politička zajednica svih ljudi koji u njoj žive, sva evropska geografska područja na kojima su muslimani živjeli krasila je multikulturalnost i multireligioznost. Današnje institucije EU dobrano koriste ovo historijsko i idejno naslijeđe u svom primarnom, sekundarnom i nacionalnom pravu”, rekao je ovaj naučnik iz BiH.

Naglašava kako je potrebno shvatiti da “nema slobode bez odgovornosti niti ima odgovornosti bez slobode.”

“Onaj ko uživa dobrote slobode i sigurnosti mora biti i društveno odgovoran. Stvarnost je da muslimani ovu ‘kur`ansku maksimu’ nisu dobro shvatili. Ja bih ovo posebno naglasio da se odnosi na muslimane u Evropi. Za društvene pojave u Evropi koje spominjete su doprinijeli i muslimani sami jer ne koriste spomenutu slobodu u svrhe koje su i od općeg društvenog interesa. Ne koriste dovoljno mogućnosti školovanja, obrazovanja, studiranja … već ostaju zarobljeni u kulturološkim, nacionalnim, običajnim pa i vjerskim nedorečenostima”, kazao je Baščelić.

Objasnio je kako su nekako sudbinski bosanski muslimani vezani za evropski kulturološki kontigent.

“Smatram da se ne radi o klasičnom modelu vjerskog liberalizma u Bosni već historijski, kulturološki i pravno uslovljenoj organizaciji vjerskog života u specifičnom multikulturnom i multireligioznom društvu kakvo je bosansko društvo. Današnje evropsko društvo se suočava sa pojavom ‘Markt der Religionen’, odnosno tržište religija, što bismo mogli prevesti i religijskom konkurencijom u kojoj međusobno konkurišu: kršćanstvo različitih teoloških tradicija, judaizam, islam, budizam, taoizam i brojne druge religijske orijentacije. Svaka konkurencija u ovom društvenom kontekstu smatra se konkurencijom. A ako je konkurentnost potpomognuta isključivo medijskim negativnostima, strahovima ili predrasudama, onda to postaje vidljivo i u društveno-političkom diskursu. Istina je da je bosanski brend islama ili brend organizacije Islamske zajednice u BiH svojevrsni islamski genius morale u Evropi. Naprosto, organizaciju muslimana kao vjerske zajednice u Evropi nije ni moguće posmatrati izvan pravnog i društvenog konteksta u kojem djeluju i druge vjerske zajednice. U konkretnom slučaju to je evropski pravni i organizacioni koncept sa islamskim predznakom”, smatra Baščelić.

Dotakavši se zvjerstava koje čime pripadnici grupe koja se zove Islamska država (ISIS), naglašava kako zdrav razum ne može prihvatiti takvo nasilje i okrutnost.

“Pojavu bilo koje nasilne grupe, političkog pokreta, organizacije ili udruženja koja metodama brutalnih zastrašivanja i svirepih ubijanja nastoje ostvariti svoj cilj, zdrav razum, odnosno čovjek ne može odobriti. A da ne govorimo o vjerskim vrijednostima koje su, apsolutno, izvan bilo kojeg nasilja. Bosanski muslimani, Bošnjaci, znaju šta to znači, jer su u zadnjoj agresiji na BiH preživjeli genocid, uz stravična stradanja, i trebaju dići svoj glas protiv pošasti tih grupa”, rekao je na kraju ovaj istraživač.

Dr. Muhamed Baščelić, je rođen 1977. godine u Zvorniku. Diplomirao je 2005. godine na Univerzitetu u Sarajevu a doktorirao 2014. na EberhardKarls Univerzitetu u Tübingenu. U avgustu ove godine je izašla njegova knjiga na njemačkom jeziku: „Der Islam im europäischen Einigungsprozess. Wie die historische Präsenz der Muslime die Rechtskultur der EU beinflusst hat“ (Islam u evropskom procesu ujedinjenja. Kako je historijska prezentnost muslimana uticala na pravnu kulturu Evropske unije).

(AA)