Demir: Uticaj odlagališta na Trgovskoj gori na podzemne vode u FBiH i RS-u moguć je 'indirektno'

Uticaj planiranog odlagališta radioaktivnog otpada “Čerkezovac” na Trgovskoj gori na podzemne vode u Bosni i Hercegovini, a naročito u Republici Srpskoj, moguć je prije svega indirektno, putem površinskih voda, potoka i eventualnog zagađenja rijeke Une, izjavio je u razgovoru za Fenu direktor Federalnog zavoda za geologiju Vedad Demir.

Demir podsjeća da Federalni zavod za geologiju, na osnovu Zaključka Vlade Federacije Bosne i Hercegovine iz 2023. godine, provodi kontinuirane aktivnosti geoloških i hidrogeoloških istraživanja u vezi s planiranim zbrinjavanjem radioaktivnog otpada na lokaciji Trgovska gora.

U okviru tih aktivnosti izrađena je i finalizirana Osnovna geološka karta 1:100.000, list Bosanski Novi, s pripadajućim tumačem, te Program hidrogeoloških istraživanja šireg područja Trgovske gore na teritoriji Federacije Bosne i Hercegovine. Istraživanjima su definirana osnovna geomorfološka obilježja prostora, najznačajniji vodotokovi, hidrometeorološke karakteristike područja, kao i ključne geološke, strukturno-tektonske i hidrogeološke osobine terena.

– Na sadašnjem stepenu istraženosti, odlagalište radioaktivnog otpada “Čerkezovac” situirano je u pretežno nepropusnom kompleksu karbonske starosti, zbog čega se procjenjuje mala vjerovatnoća infiltracije zagađivača u podzemlje i direktnog zagađenja podzemnih voda u Federaciji Bosne i Hercegovine. Međutim, uticaj odlagališta na podzemne vode u Federaciji BiH, a posebno u Republici Srpskoj, moguć je indirektno – preko površinskih voda, potoka i rijeke Une – rekao je Demir.

On je pojasnio da se dio potoka s područja Trgovske gore u Hrvatskoj ulijeva u rijeku Unu, koja dalje prihranjuje izvorišta pitke vode u Bosanski Novi. Istovremeno, određeni potoci s padina Trgovske gore, uz samu granicu s Hrvatskom, poniru u kraški prostor Federacije Bosne i Hercegovine, što njihov potencijalni uticaj na izvorišta pitke vode čini vjerovatnim i zahtijeva dodatna istraživanja.

Federalni zavod za geologiju u 2026. godini planira izradu Projekta detaljnih hidrogeoloških istraživanja, kojim bi se precizno projektovali geološki, strukturno-tektonski, hidrogeološki, hidrološki i hidrotehnički istražni radovi, s ciljem pouzdanog utvrđivanja mogućeg uticaja odlagališta “Čerkezovac” na podzemne vode u Federaciji Bosne i Hercegovine. Nakon izrade Projekta, predviđena je realizacija istražnih radova u skladu s važećim zakonskim propisima.

– U prostornom obuhvatu istraživanja u Federaciji Bosne i Hercegovine identifikovana su tri ključna faktora koja značajno ograničavaju sadašnja i buduća hidrogeološka istraživanja: vrlo nizak stepen prethodne geološke i hidrogeološke istraženosti terena, kontaminiranost prostora minsko-eksplozivnim sredstvima i neposredna blizina državne granice s Republikom Hrvatskom – zaključio je Demir.

Hrvatski sabor je 15. decembra usvojio Zakon o izgradnji centra za zbrinjavanje radioaktivnog otpada na Trgovskoj gori. Prema Nacionalnom programu provedbe Strategije zbrinjavanja radioaktivnog otpada, iskorištenih izvora i istrošenog nuklearnog goriva, koji je Vlada Hrvatske donijela krajem 2018. godine, Trgovska gora i kasarna Čerkezovac predviđeni su kao lokacija dugoročnog skladištenja nisko i srednje radioaktivnog otpada, uključujući i otpad iz nuklearne elektrane Krško.

Planirana lokacija udaljena je oko 800 metara zračne linije od granice Bosne i Hercegovine i približno jedan kilometar od vodozahvata opštine Bosanski Novi (Novi Grad), iz kojeg se pitkom vodom snabdijeva oko 15.000 stanovnika.

(Preporod.info)