Zabilješke iz Arabije: Šta simbolizira nova (stara) zastava Sirije

Piše: Muhamed Jusić

Nova zastava države Sirije koja je postala sveprisutna nakon sloma režima porodice Asad ima duboku historiju i simbolizam. U Siriji je postala aktuelna nakon početka Sirijske revolucije (15. mart 2011 – 8. decembar 2024.), osporavana od različitih militantnih skupina među pobunjenicima i od režima, danas je nadomak novog početka. Ali kako ništa u ovom dijelu svijeta nije jednostavno tako ni historija ove zastave i njena simbolika nisu jednoznačni. Ali krenimo redom.

Godine 1917. Hussein ibn Ali, kralj Hidžaza (sada u Saudijskoj Arabiji) usvojio je zastavu Arapske pobune/ustanka, koja je trebala da predstavlja sve arapske zemlje u borbi protiv okupacije i kolonizacije. Njegov san kojeg su hranili Britanci i drugi bio je da nakon sloma Osmanske države ispod nje, a oko sebe, okupi sve Arape.

Ta zastava je imala tri vodoravne crne, zelene i bijele pruge sa crvenim trouglom uz jarbol. Četiri boje su podsjećale na glavne dinastije arapske historije – crna na Abaside, zelena na Pravedne halife (prema nekima na Fatimije), bijela Emevije i crvena Hašemite.

U martu 1918. u Damasku je podignuta ova zastava Arapske pobune kada je proglašena nezavisnost „prirodne Sirije- Šama“ (današnje Sirija, Liban, Palestina, Jordan i Izrael). Jedna bijela zvijezda na trouglu je dodana kako bi označila prvu nezavisnu arapsku državu nakon Hidžaza. Nakon četiri mjeseca, međutim, Francuska je preuzela kontrolu nad Sirijom, a arapska zastava pobune je kasnije korištena samo u gerilskom ratu protiv francuskih vlasti.

U periodu 1920-ih i 30-ih Francuzi su kao dio politike "zavadi pa vladaj" osnovali više malih podijeljenih i sukobljenih država. Na kraju je proglašena ujedinjena sirijska država pod modifikovanom panarapskom zastavom horizontalnih zeleno-bijelo-crnih pruga s tri crvene zvijezde u sredini. To je zastava kojoj se Sirija vraća ovih dana i koju vidimo na svakom koraku.

Nakon potpune nezavisnosti 1940-ih Sirija je nastavila da se bori za arapsko jedinstvo, a 1958. pridružila se Egiptu u zajedničkoj državi nazvanoj Ujedinjena Arapska Republika. Njena zastava, zasnovana na zastavi arapskog oslobođenja iz egipatske revolucije 1952. godine imala je horizontalne pruge crveno-bijelo-crne boje sa dvije zelene zvijezde za konstitutivne države.

1961. godine Sirija je istupila iz unije. U narednim godinama imala je dvije različite zastave koje su odražavale politiku tog doba, staru zastavu iz perioda antikolonijalne borbe i zastavu propale panarapske unije. Konačno, 29. marta 1980. Sirija je ponovo prihvatila zastavu Ujedinjene Arapske Republike kao svoj nacionalni barjak.

Ovo je zastava Arapske Sirijske Republike koja je u posljednjim godinama bila zvanična zastava Asadovog režima, iako je vladajuća stranka Bas u nekim prilikama prije sirijske revolucije i sama znala koristiti zastavu Arapske pobune (revolta).

Sve ove boje su u nekoj od svojih izvedbi simboli panarapskog pokreta i sve se vezuju za prvu zastavu kraljevine Hidžaza odnosno za Arapsku pobunu/ ustanak/ revoluciju (الثورة العربية) odnosno oružani ustanak Arapa Hidžaza predvođenih Hašimitima protiv Osmanskog carstva usred bliskoistočnih previranja povezanih sa Prvim svjetskim ratom.

Danas Sirijci rezolutno tvrde da zelena boja za njih ne simbolizira fatimijski hilafet nego onaj Pravednih halifa. Nastojanje je to da se odmakne od uloge nusejrijsko- alevitske prirode režima porodice Asad i uloge šiitskih milicija u slamanju posljednje sirijske revolucije. Ne znam da li historijskom ironijom ili kako nazvati i to što je današnja Turska pored sirijskog naroda, brojnih frakcija pobunjenika i stranih dobrovoljaca sa različitim motivima najzaslužnija da se danas vihori zastava čije boje vuku korijene u Arapskoj buni protiv Osmanlija. Zato će i ova zastava i njene boje dobiti neka nova značenja i zavisit će od budućnosti koju će narod Sirije imati u njenom hladu.

Sada zvanično nova zastava ima sljedeću simboliku:

Zelena boja: simbolizira period Pravednih halifa (hulefa-i-rašidun,: Ebu Bekra, Omera, Osman i Alija r.a.), islam i prosperitet

Bijela boja: simbolizira period Emevijskog hilafeta, mir i čistoću

Crna boja: simbolizira Abasijski hilafet i suprostavljanje opresiji

Crvena boja: simbolizira krv šehida koji su sve dali kako bi Šam i njegov narod ostali slobodni.

Tri crvene zvijezde simboliziraju tri velika sirijska grada Damask, Haleb (Alepo) i Deri-Zor koji su dali najveće žrtve u Velikoj sirijskoj buni- revoluciji (1925-1927.) protiv kolonijalne vlasti Francuza.

Nakon što je Sirija 1936. pripojila sandžak Lazikiju i Džebelu-Druz, tumačilo se kako prva zvijezda predstavlja ova tri grada, druga Džebelu-Druz, a treća Lazikiju.

(Preporod.info)