Knjiga "Nastanak Republike Srpske": Naučni odgovor na sve učestalije pokušaje prekrajanja historije

Knjga "Nastanak Republike Srpske: Od regionalizacije do strateških ciljeva (1991-1992)", nastala je s ciljem da se opiše nastanak RS-a i da se odgovori svima onima koji prešućuju historijske činjenice.

Koautorsko djelo Muamera Džananovića, Hikmeta Karčića i Jasmina Medića, u izdanju Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu i Instituta za historiju Univerziteta u Sarajevu, sljedeće sedmice izlazi iz štampe.

Autori su naveli da je djelo rezultat njihovih višegodišnjih interdisciplinarnih istraživanja.

Knjiga je, između ostalog, i naučni odgovor na sve učestalije pokušaje prekrajanja historije i pokušaja relativiziranja i negiranja zločina.

Poručili su da je ona i odgovor svim revizionističkim krugovima u službi politike.

Velika praznina u dosadašnjoj historiografiji 

Hikmet Karčić, istraživač Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu, rekao je da se radi o publikaciji na kojoj su radili oko godinu dana.

Fokus im je bio na tome da obrade sve događaje koji su doveli do proglašenja RS-a.

- U našoj dosadašnjoj historiografiji postoji velika praznina u tom području. Kada govorimo o ratnim trenucima, uvijek se priča o periodu od 1992. do 1995. godine i nemamo taj fokus na događaje koji su doveli do ratnih zločina, genocida…

Planiramo da ovu publikaciju, koja ima oko 300 stranica sa 50 priloga, promovišemo krajem aprila ove godine - pojasnio je Karčić.

Već imaju dogovorene promocije u Bosni i Hercegovini i dijaspori i vlada veliko interesovanje za ovu knjigu koja tek treba da ugleda svjetlo dana.

Imaju i ponudu iz Velike Britanije da se knjiga prevede na engleski jezik.

- Imamo jako puno knjiga koje su napisane o ratnom periodu, mada i tu imamo još mnogo prostora za rad, imamo veliki broj arhiva koji nisu istraženi, a neki nisu još ni dostupni. Čak i oni koji su dostupni, nisu u potpunosti istraženi - rekao je Karčić.

Naveo je da ima dokumenata i arhiva koje se mogu koristiti dugi period za različite naučne teme.

- Govorimo o nekoliko stotina hiljada dokumenata koji su dostupni kroz Haški tribunal, naše lokalne arhive i u susjednim državama. Od završetka agresije je prošlo 30 godina, sada imamo historijsku distancu i možemo drugačije sagledavati neke stvari, ima mnogo više informacija nego što je bilo prije 15 godina. U Hagu su završeni mnogi procesi tako da možemo raditi i na osnovu svih dosadašnjih stvari. Nama su najveći izvori dokumenti koji su korišteni kao dokazni materijali u Haškom tribunalu - naglasio je Karčić.

Istakao je da su autori, između ostalog, koristili dokumentaciju Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava, zatim Srpske demokratske stranke koja je ostala u Sarajevu nakon što su članovi te stranke napustili glavni grad Bosne i Hercegovine.

Pored političkih, važne bile i vojne pripreme 

Naučni saradnik Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu Muamer Džananović, rekao je da je djelo napisano na osnovu primarne arhivske građe.

- Što se tiče sadržaja knjige, ona je struktuirana u šest poglavlja. Pored historijskog osvrta i uvoda, primarno smo se bavili dešavanjima 1991. i dio 1992. godine. Bavimo se regionalizacijom, formiranjem Skupštine srpskog naroda i proglašenjem Srpske republike Bosne i Hercegovine 9. januara. Mnogo je dokumentacije za koju su oni koji su je kreirali mislili da nikada neće biti javno dostupna - istakao je Džananović.

Mišljenja je da su, pored političkih priprema, jako važne bile i vojne pripreme za sve ono što se dešavalo tokom perioda agresije.

- Procijenili smo da bi dobro bilo da obradimo prvih 16 sjednica Skupštine srpskog naroda u Bosni i Hercegovini i da knjigu završimo sa 16. sjednicom koja je održana 12. maja 1992. u Banjaluci. Uradili smo i detaljnu analizu svih tih sjednica - pojasnio je Džananović.

Naveo je da se iz tajnih dokumenata, presretnutih razgovora, jasno vidi namjera za podjelom države Bosne i Hercegovine i stvaranjem tzv. velike srpske države.

- Analizirali smo dokumentaciju raznih tijela Srpske demokratske stranke, ne samo dokumente najvišeg političkog nivoa. Spominje se jako puno osoba koje su na neki način učestvovale u tom jednom procesu stvaranja Srpske republike Bosne i Hercegovine. Naši motivi su proistekli iz današnjeg perioda. Potpuno smo bili svjesni i sigurni da je jako važno objasniti naučnoj, stručnoj i javnosti uopšte u zemlji, regionu i inostranstvu, kako je zapravo nastala RS, ono što se danas slavi, obilježava i veliča. Radi se o neustavnom djelovanju i nezakonitim separatističkim idejama - poručio je Džananović.

Kako je kazao, poruke tada i danas se ne razlikuju puno.

- I danas, nažalost, ima jako puno sljedbenika te ideje koja je dovela do 9. januara 1992. godine i koja je sprovela sve ono što se dešavalo nakon toga, odnosno agresija, genocid i ratni zločini - izjavio je Džananović.

Fokus na događajima između 1991. i 1992. 

Naučni saradnik Instituta za historiju Univerziteta u Sarajevu Jasmin Medić rekao je da je jedan od ciljeva za pisanje ove knjige bio da naučno dokažu da RS, odnosno tada tzv. Srpska republika Bosna i Hercegovina nije odraz neke spontane reakcije srpskog političkog i vojnog rukovodstva kako iz Bosne i Hercegovine tako i Srbije.

- Nego da je ta ideja o stvaranju srpske države zapadno od Drine stara više od 150 godina. Dakle, od 1844. godine kada je Ilija Garašanin objavio svoj rad 'Načertanije' - izjavio je Medić.

Smatra da su oni koji su "proglašavali RS i radili na njenom nastanku, zapravo pokušali da nađu neki historijski kontinuitet".

- Govorili smo o tom historijskom kontinuitetu, o umiješanosti srbijanskih političara '80-ih godina, kao i nekih naučnika iz Srbije, orijentalista, demografa, članova Srpske akademije nauka i umjetnosti. Poseban fokus je na događajima između 1991. i 1992. godine. Mnogi ljudi zaboravljaju da su već u aprilu 1991. na području Bosanske krajine prvi put povučene neke etničke linije i od tih zajednica, opština su kasnije nastale srpske autonomne oblasti, da bi oni 9. januara 1992. rezultirali proglašenjem Srpske republike Bosne i Hercegovine - pojasnio je Medić.

Naglasio je da je bitno da se govori o tom historijskom kontinuitetu i da javnosti prezentuju dokumente o kojima se gotovo nikako, kako u naučnoj tako i publicističkoj javnosti, nije govorilo.

- Danas je do nekih dokumenata puno lakše doći. Uprkos toj činjenici da je puno lakše doći do nekih dokumenata, mi smo u toku rada na ovoj knjizi vidjeli koliko se stvari ne koristi u naučnoj zajednici. U svemu ovome je vrlo bitno da smo mi koristili dokumente Srpske demokratske stranke, Skupštine srpskog naroda, dokumente o transformaciji JNA u srpsku vojsku, kao i dokumente u kojima se govori o presretnutim razgovorima. Koristimo, uslovno rečeno, njihove dokumente u kojima oni priznaju na šta su spremni - istakao je Medić, objavila je Anadolija.

(Preporod.info)